Trả lời câu hỏi về chế độ chính sách đối với nạn nhân chất độc da cam

1. Hỏi: Hiện nay ở Việt Nam con số những người trực tiếp bị nhiễm chất độc da cam và số những người gián tiếp ảnh hưởng bởi chất độc này là bao nhiêu?

Trả lời: Theo tính toán của các nhà khoa học mà đại diện là Giáo sư J.M.Stellman, trường đại học Columbia-Hoa Kỳ, có đến 4,8 triệu người Việt Nam bị phơi nhiễm, trong đó hơn 3 triệu người là NNCĐDC.

( Phơi nhiễm chất độc da cam/dioxin là sự tiếp xúc và xâm nhập của chất độc này vào trong cơ thể. Sự phơi nhiễm có thể là trực tiếp do bị phun rải trong thời kỳ chiến tranh hoặc ở vùng có tồn lưu dioxin cao trong môi trường, thông qua con đường ăn uống là chủ yếu.

NNCĐDC là những người bị phơi nhiễm chất độc da cam/dioxin do quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam, bị bệnh tật, suy giảm khả năng lao động, hoặc vô sinh, hoặc có con cháu dị dạng, dị tật và con, cháu, chắt của họ chịu hậu quả sinh học của sự phơi nhiễm đó, bị suy giảm khả năng lao động, dị dạng, dị tật).

2. Hỏi: Không chỉ con đẻ của người tham gia kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học và đến giờ thì di chứng của chất độc này còn truyền đến đời cháu của họ nữa. Vậy những người không may bị nhiễm chất độc qua ông bà của mình hiện nay có được hưởng chính sách gì không?

Trả lời: Đảng, Nhà nước ta luôn quan tâm đến chế độ, chính sách đối với NNCĐDC. Với những người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất chất độc hóa học và con đẻ của họ được hưởng chính sách ưu đãi người có công với cách mạng. với các nạn nhân khác, kể cả cháu, chắt hưởng theo chính sách bảo trợ xã hội, tùy theo mức độ suy giảm khả năng lao động.

 Cụ thể:  

I. Phân loại mức độ khuyết tật:

a) Người khuyết tật đặc biệt nặng: không còn khả năng tự phục vụ hoặc suy giảm khả năng lao động 81% trở lên;

b) Người khuyết tật nặng: có khả năng tự phục vụ sinh hoạt nếu có người hoặc phương tiện trợ giúp một phần hoặc suy giảm khả năng lao động từ 61-80%;

c) Người khuyết tật nhẹ: có khả năng tự phục vụ sinh hoạt hoặc suy giảm khả năng lao động dưới 61%.

 II.Chế độ, chính sách đối với người khuyết tật:

Ngoài các chính sách về tạo việc làm, miễn giá vé, giá dịch vụ, thực hiện lộ trình cải tạo công trình công cộng, phương tiện giao thông tiếp cận, trợ cấp bảo trợ xã hội hàng tháng như sau:

a)     Đối tượng sống tại gia đình:

- NKT đặc biệt nặng: hệ số 2,0 tính trên mức chuẩn;

- NKT đặc biệt nặng là người cao tuổi, NKT đặc biệt nặng là trẻ em: hệ số 2,5 tính trên mức chuẩn;

- NKT nặng: hệ số 1,5 tính trên mức chuẩn;

- NKT nặng là người cao tuổi, NKT nặng là trẻ em: hệ số 2,0 tính trên mức chuẩn;

b) NKT khi chết được hỗ trợ tiền mai táng phí bằng mức hỗ trợ đối tượng bảo trợ xã hội.

Mức chuẩn hiện nay được Chính phủ quy định là: 360.000 đồng.

3. Hỏi: Với vai trò của mình, thời gian gần đây, Hội NNCĐDC/dioxin Việt Nam đã có những việc làm cụ thể như thế nào để chăm sóc đối tượng bị nhiễm chất độc hóa học?.

Trả lời: Một trong các nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước giao cho Hội là vận động nguồn lực, chăm sóc giúp đỡ nạn nhân. Từ ngày thành lập (1/2004) đến nay Hội đã vận động trên 3.900 tỷ đồng để chăm sóc giúp đỡ NNCĐDC bằng nhiều hình thức, thăm hỏi, tặng quà nhân ngày lễ, tết; trợ giúp bão lũ, khó khăn; trợ giúp làm, sửa nhà, khám chữa bệnh, vay vốn sản xuất, trợ cấp học bỗng…

4. Hỏi: Điều kiện để người bị nhiễm chất độc da cam được cấp Giấy chứng nhận người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học được quy định cụ thể như thế nào?

Trả lời: Theo qui định tại Điều 29, Pháp lệnh số 02/2020/UBTVQH14, ngày 09/12/2020 của Ủy ban Thường vụ Quốc hôi về điều kiện, tiêu chuẩn người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học là:

Người đã công tác, chiến đấu, phục vụ chiến đấu trong khoảng thời gian từ ngày 01 tháng 8 năm 1961 đến ngày 30 tháng 4 năm 1975 tại vùng mà quân đội Mỹ đã sử dụng chất độc hóa học ở chiến trường B, C, K và một số địa danh thuộc huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị bị nhiễm chất độc hoá học dẫn đến một trong các trường hợp sau thì được cơ quan có thẩm quyền cấp “Giấy chứng nhận người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học”:

a) Mắc bệnh có liên quan đến phơi nhiễm chất độc hóa học có tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 21% trở lên;

b) Vô sinh;

c) Sinh con dị dạng, dị tật.

5. Hỏi: Con đẻ của người bị nhiễm chất độc hóa học 81% thì có được chế độ đối với người phục vụ hay không? Từ 01/7 có được tăng trợ cấp hay không?

Trả lời:

- Theo qui định hiện hành con đẻ của người bị nhiễm chất độc hóa học 81% không có được chế độ đối với người phục vụ.

- Theo qui định tại Nghị định số 55/2023/NĐ-CP ngày 21/7/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 75/2021/NĐ-CP ngày 24/4/2021 của Chính phủ quy định mức hưởng trợ cấp, phụ cấp và các chế độ ưu đãi người có công với cách mạng, Trong đó, qui định mức chuẩn trợ cấp ưu đãi nâng từ 1.624.000 lên mức 2.055.000đ, được thực hiện kể từ ngày 01/7/2023. Như vậy trợ cấp của con đẻ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học được tăng trợ cấp.

6. Hỏi: Năm 2003, tôi được giải quyết chế độ chất độc hóa học ở mức 2. Đến năm 2013 bị xếp xuống mức 3. Tại sao? 

Trả lời: Trước năm 2013, theo qui định của Pháp lệnh số 26/2005/PLUBTVQH11 và Nghị định số 54/2006/NĐ-CP ngày 26/5/2006 của Chính phủ, chế độ trợ cấp ưu đãi đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa hoc theo mức độ suy giảm khả năng lao động theo 2 mức: 81% trở lên và dưới 81%. Pháp lệnh số 04/2012/PLUBTVQH13 ngày 16/7/2012; Nghị định số 31/2013/NĐ-CP của Chính phủ qui định chế độ trợ cấp ưu đãi đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa hoc theo mức độ suy giảm khả năng lao động theo 4 mức: suy giảm khả năng lao động từ 21%-40%; suy giảm khả năng lao động từ 41%-60%; suy giảm khả năng lao động từ 61%-80%; suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên. Đồng thời Pháp lệnh qui định người được hưởng trước ngày 01/9/2012, số đang hưởng mức 81% trở lên tiếp tục hưởng chế hiện hưởng. Người hưởng mức dưới 81% thì tiếp tục hưởng chế độ cho đến hết 31/12/2012 và được chuyển sang mức 41%-60% (mức 3). Trường hợp người hưởng mức trợ cấp 41%-60% mà có nhu cầu thì có thể được giám định lại và mức hưởng trợ cấp tương ứng theo mức tại kết quả giám định.

 7. Hỏi: Tôi có thời gian hoạt động kháng chiến ở chiến trường miền Nam vùng quân đội Mỹ sử dụng chất độc hóa học, nay bị mắc bệnh ung thư trực tràng có thuộc một trong những bệnh làm căn cứ lập hồ sơ giải quyết chế độ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học hay không?

Trả lời: Theo danh mục bệnh, tật, dị dạng, dị tật có liên quan đến phơi nhiễm chất độc hóa học kèm theo Nghị định số 131/2021/NĐ-CP của Chính phủ thì bệnh ung thư trực tràng không thuộc một trong những bệnh làm căn cứ lập hồ sơ giải quyết chế độ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học.

 8. Hỏi: Tôi đang hưởng chế độ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học từ năm 2011, bị mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, tỷ lệ suy giảm khả năng lao động 35%. Hiện nay, do biến chứng của căn bệnh tiểu đường tuýp 2, tôi bị mờ hai mắt, huyết áp cao. Vậy tôi có được đi giám định lại khả năng lao động để nâng tỷ lệ suy giảm khả năng lao động hay không?

Trả lời: Hiện tại chưa có qui định về việc giám định lại đối với đối tượng là người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học. Hội NNCĐDC/dioxin Việt nam đã nhiều lần phản biện, kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước về nội dung này.

 9 Hỏi: Ông nội tôi bị nhiễm chất độc hóa học suy giảm khả năng lao động 81%. Ông tôi mới qua đời thì bà nội tôi có được nhà nước hỗ trợ gì không? Có được trợ cấp hàng tháng hay không?

Trả lời: Theo qui định tại Điều 31, Pháp lệnh số 02/2020/PLUBTVQH14:

1. Người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học có tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% trở lên chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất như sau:

a) Cha đẻ, mẹ đẻ, vợ hoặc chồng đủ tuổi theo quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động, con chưa đủ 18 tuổi hoặc từ đủ 18 tuổi trở lên nếu còn tiếp tục đi học hoặc bị khuyết tật nặng, khuyết tật đậc biệt nậng được hưởng trợ câp tuât hăng tháng;

b) Cha đẻ, mẹ đẻ sống cô đơn, vợ hoặc chồng đủ tuổi theo quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động sống cô đơn, con mồ côi cả cha mẹ chưa đủ 18 tuổi hoặc từ đủ 18 tuổi trở lên nếu còn tiếp tục đi học hoặc bị khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng và trợ cấp nuôi dưỡng hằng tháng.

2. Trợ cấp một lần đối với thân nhân với mức bằng 03 tháng trợ cấp hằng tháng hiện hưởng khi người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học, con đẻ đang hưởng trợ cấp hằng tháng chết.

3. Trợ cấp mai táng đối với người hoặc tổ chức thực hiện mai táng.

 10. Hỏi: Chồng tôi đang hưởng chế độ đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học. Con tôi nay 14 tuổi bị dị dạng, dị tật (lùn, sứt môi,…); từ nhỏ đến nay chưa nằm viện nên không có tóm tắt bệnh án điều trị. Vậy có được xem xét lập hồ sơ giải quyết chế độ đối với con đẻ của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học không?

Trả lời: Theo qui định hiện hành, con bạn đủ điều kiện lập hồ sơ giải quyết chế độ đối với con đẻ của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học. Bạn gặp ngành lao động TB-XH địa phương để được hướng dẫn cụ thể.

 11. Hỏi: Tôi đang hưởng chế độ đối với người nhiễm chất độc hóa học 65% thì sau này khi 80 tuổi có được hưởng chế độ đối với người cao tuổi nữa hay không?

 Trả lời: Đây là qui định của 2 văn bản pháp luật khác nhau. Đủ điều kiện theo qui định của từng văn bản đều được hưởng chế độ.

12. Hỏi: Trường hợp người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học đã lập hồ sơ và được Hội đồng giám định y khoa kết luận so mắc bệnh thuộc danh mục bệnh, tật liên quan đến phơi nhiễm với chất độc hóa học tỷ lệ từ 21% trở lên và có đủ giấy tờ chứng minh thời gian và địa bàn ở vùng Mỹ sử dụng chất độc hóa học, từ trần trước ngày Giám đốc Sở LĐTBXH ra quyết định hưởng chế độ ưu đãi thì chế độ được giải quyết như thế nào?

 Trả lời: Đây là qui định pháp lý, khí chưa có quyết định của cơ quan quản lý nhà nước về chính sách thì chưa được hưởng.

13. Hỏi: Tôi lập hồ sơ và hưởng trợ cấp người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học từ năm 2010, đồng thời là thương binh. Trong hồ sơ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học có Biên bản giám định y khoa tỷ lệ 70%. Tuy nhiên, khi điều chỉnh trợ cấp theo quy định tại Nghị định 31, Sở LĐTBXH điều chỉnh trợ cấp cho tôi xuống mức tỷ lệ giảm khả năng lao động từ 41-61% mà không căn cứ vào Biên bản giám định y khoa có tỷ lệ 70%, như vậy có đúng không?

Trả lời: Theo qui định tại khoản 3, điều 6 Pháp lệnh số 02: Người có công với cách mạng thuộc nhiều đối tượng thì được hưởng trợ cấp, phụ cấp của nhiều đối tượng; đối với trợ cấp người phục vụ và chế độ ưu đãi quy định tại khoản 2 Điều 5 của Pháp lệnh này thì chỉ hưởng mức cao nhât của một chế độ ưu đãi.

Tuy nhiên, tại tiết c, khoản 1, điều 31, Thông tư số 05/2013/TT-BLĐTBXH ngày 15/5/2013 của Bộ LĐTBXH thì “Tổng tỷ lệ suy giảm khả năng lao động do thương tật và tỷ lệ suy giảm khả năng lao động do bệnh tật không vượt quá 100%. Trường hợp vượt quá 100% thì tỷ lệ suy giảm khả năng lao động do bệnh tật làm căn cứ hưởng trợ cấp người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH được xác định bằng 100% trừ đi tỷ lệ suy giảm khả năng lao động do thương tật.”. Như vậy tại thời điểm đó qui định mức bạn hưởng trợ cấp người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH mức 41-61% là đúng qui định.

14. Hỏi: Tôi nhập ngũ năm 1972 thuộc D3-E48-F320A-QDD, hoạt động chủ yếu ở chiến trường B3 – Tây Nguyên bao gồm các tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk. Năm  1975, tôi tham gia chiến dịch Tây Nguyên, chiến dịch Hồ Chí Minh. Năm 1977, tôi xuất ngũ về địa phương. Hiện những đồng đội cùng nhập ngũ, cùng đơn vị, cùng hoạt động trên một chiến trường với tôi có người được hưởng trợ cấp người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học, có người không được hưởng, tôi cũng chưa được giải quyết chế độ. Tôi xin hỏi, việc giải quyết chế độ, chính sách này dựa trên cơ sở nào? Tại sao cùng nhập ngũ, cùng đơn vị, cùng hoạt động trên một chiến trường, cùng thời gian hoạt động như nhau mà người được hưởng, người không?

Trả lời: Điều kiện để giải quyết chế độ ưu đãi đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học thực hiện theo qui định tại Điều 29, Pháp lệnh số 02/2020/UBTVQH14, ngày 09/12/2020 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đó là điều kiện cần và đủ (Tại câu 4 trên).

Những người cùng nhập ngũ, cùng đơn vị, cùng chiến trường mới là điều kiện cần; còn điều kiện đủ là mắc 1 trong 17 bệnh theo qui định thì có thể không giống nhau. Vì vậy có người được hưởng chế độ (2 điều kiện), có người không được hưởng (1 điều kiện).

15. Hỏi: Tôi đang hưởng chế độ thương binh có tỷ lệ tổn thương cơ thể 61%. Tôi làm hồ sơ đề nghị giải quyết chế độ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học và được cơ quan có thẩm quyền kết luận mắc bệnh liên quan đến phơi nhiễm với chất độc hóa học tỷ lệ tổn thương cơ thể 61%. Vậy tôi có được hưởng cả hai chế độ trợ cấp: thương binh và người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học hay không?

Trả lời: Theo qui định tại k3, điều 6 Pháp lệnh số 02/2020/PLUBTVQH14 về nguyên tắc hưởng các chế độ: Người có công với cách mạng thuộc nhiều đối tượng thì được hưởng trợ cấp, phụ cấp của nhiều đối tượng; đối với trợ cấp người phục vụ và chế độ ưu đãi quy định tại khoản 2 Điêu 5 của Pháp lệnh này thì chỉ hưởng mức cao nhât của một chế độ ưu đãi.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     Đại tá Nguyễn Bá Bồng 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Trưởng ban Tổ chức -Chính sách, Trung ương Hội NNCĐDC/dioxin Việt Nam