Đến Cầu Gianh nhớ một thời “Xe chưa qua nhà không tiếc”

Ngày nay cuộc sống yên bình trên sông Gianh

Cầu Gianh bắc qua sông Gianh thuộc địa bàn thị xã Ba Đồn, Quảng Bình

Ông Trần Đình Lập, nguyên Xã đội trưởng, rồi Bí thư Đảng ủy xã Quảng Thuận, huyện Quảng Trạch, (Nay là phường Quảng Thuận, thị xã Ba Đồn), tỉnh Quảng Bình, dẫn tôi thăm di tích chiến thắng Phà Gianh, nơi mà cả cuộc đời ông đã gắn bó và chứng kiến biết bao thăng trầm của mảnh đất đầy gian khổ nhưng kiên cường và anh dũng này. Ông cho rằng, những người như ông và cả những người dân Quảng Thuận, Phà Gianh còn sống sót đến bây giờ, được chứng kiến sự đổi thay phát triển của quê hương đất nước là cả một kỳ tích, kỳ diệu như cách ông nói là “Hạt gạo lọt sàng”.

Người Quảng Thuận không thể tin nổi là địa danh này, bom đạn kẻ thù lại dội xuống ác liệt như vậy mà con người vẫn sống và chiến đấu để giành được chiến thắng. Bia dẫn tích chiến thắng sông Gianh như lời nhắc nhở minh chứng hùng hồn của lịch sử chiến tranh cách mạng về những câu chuyện đời người nơi mảnh đất này. Và tôi hay ai đó khi qua Cầu Gianh đều mủi lòng ghi nhớ công lao các anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống trên mảnh đất này.

“Nó đánh chỗ nào là hàng trăm anh em dân quân lại ra đó để hàn gắn những chỗ hổng đó để cho xe qua được phà. Đồng thời phát động toàn dân dỡ nhà ra làm hầm cho bộ đội trú ấn. Điển hình hồi đó có bà Trần Thị Toàn, bà ấy xung phong đầu tiên, từ gia đình bà Toàn đã lan tỏa toàn dân Quảng Thuận dấy lên phong trào hiến vật tư nhà cửa cho cuộc kháng chiến với tinh thần “Xe chưa qua nhà không tiếc”, nhờ đó phà Gianh luôn thông suốt”. Ông Trần Đình Lập, lúc đó là Xã đội trưởng Quảng Thuận, Quảng Trạch, Quảng Bình, kể lại.

Ông Trần Đình Lập (trái) và ông Trần Tiến Vinh, là cựu dân quân xã Quảng Thuận thăm lại di tích bến phà Gianh

Còn ông Trần Tiến Vinh, người cùng xã với ông Lập, cho biết, hồi đó ông còn là một thiếu niên, nhưng vẫn còn nhớ như in ký ức thời mà cả quê hương ông, mọi người mọi nhà đều có chung một ý chí và quyết tâm lớn lao là phải thắng giặc Mỹ xâm lược, nên khi người lớn ra trận, trẻ em, phụ nữ ở nhà vẫn sẵn sàng cầm súng chống chọi với máy bay Mỹ; hoặc làm việc gì đó góp sức cho các chuyến xe an toàn chở hàng tiếp viện cho chiến trường miền Nam với tinh thần “Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh, trẻ con cũng phải đánh giặc giữ nước”.

“Trong lúc đàn anh, đàn chị vào lực lượng chính quy, còn chúng tôi là dân quân dự bị; ngày thì chúng tôi ra đồng sản xuất, đi cấy, trước khi đi cấy phải đi vòng quanh ruộng đào một cái hầm tròn sẵn sàng trú ẩn, rồi kể cả nam và nữ mỗi người đều có một khẩu súng trường, khi có máy bay địch đến là bà con thả mạ xuống và cầm súng bắn máy bay ngay. Có lúc dân quân họ đi vắng mà máy bay đến thì chúng tôi cứ cầm súng bắn, có lúc súng nó giật làm bổ ngã về sau nhưng vẫn kiên cường chiến đấu, phải nói tất cả thanh thiếu niên đều hăng hái như vậy. Chúng tôi ngày thì sản xuất cấy cày, đêm về thì gúp bộ đội vận chuyển lương thực, đạn dược lại dọc bờ sông để các đoàn tàu thuyền từ các đơn vị về nhận hàng, khi có sự cố xảy ra thì tất cả bà con đều nhảy ra cứu tầu.” Ông Trần Tiến Vinh, nguyên là Dân quân xã Quảng Thuận, Quảng Trạch, Quảng Bình hào hứng kể.

“Trong sản xuất thì không ngừng phát huy vừa phục vụ chiến đấu, vừa phục vụ sản xuất. Tất cả mọi người dân đều sẵn sàng hy sinh cho cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước; trong chiến đấu kiên cường như vậy nhưng ruộng vườn vẫn được cấy cày, đảm bảo, nên thời đó xuất hiện câu ca “Quảng Thuận đất nước kiên cường, bom rơi đạn nổ ruộng vườn vẫn xanh”, bên cạnh đó, phong trào văn hóa xã hội, ca kịch, hát múa cũng được duy trì trong khí thế “Tiếng hát át tiếng bom”, có nhiều khi còn biểu diễn văn nghệ cho anh em bộ đội xem, kịp thời động viên ba lực lượng sẵn sàng làm nhiệm vụ khi cần thiết”. Ông Trần Đình Lập cho biết thêm.

Ông Trần Đình Lập kể chuyện truyền thống cùng dân quân trẻ phường Quảng Thuận bên bến phà Gianh II

Những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Phà Gianh là một trong những trọng điểm đánh phá ác liệt nhất của Đế quốc Mỹ, hòng cắt đứt chi viện của hậu phương miền Bắc với tiền tuyến miền Nam trên đất Quảng Bình. Nhưng chúng không lường hết được tinh thần và ý chí của toàn dân tộc Việt Nam lúc bấy giờ, một lòng theo tiếng gọi của Đảng và Bác Hồ kính yêu, quyết tâm bám quê hương phục vụ cuộc kháng chiến đi đến ngày toàn thắng.

Hôm nay phà Gianh đã có một cây cầu bề thế hoành tráng bắc qua con sông Gianh và Quảng Thuận đã trở thành một góc đô thị của thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. Cầu Gianh tô thêm nét thơ một cho một địa chỉ đỏ. Để có được cây cầu và phố thị sầm uất như hôm nay, trong chiến tranh chống Mỹ cứu nước, Quảng Thuận đã có hơn 500 người hy sinh, có hơn 2.500 người bị thương và toàn bộ nhà cửa ruộng vườn bị san lấp do bom đạn, rốc két và pháo của Mỹ từ Hạm đội 7 bắn vào. Nhưng với ý chí và quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, người dân nơi đây đã góp phần làm nên chiến thắng lẫy lừng của toàn dân tộc bằng sức mạnh, ý chí cụ thể của mỗi con người. Chính vì lẽ đó, hôm nay ông Trần Đình Lập lại có mặt trước thế hệ dân quân trẻ của quê hương, tại Bến phà Gianh II, để kể chuyện truyền thống, giáo dục lớp trẻ biết trân trọng những giá trị mà cha ông đem lại, nguyện quyết tâm học tập, rèn luyện thật tốt để giữ gìn và bảo vệ những thành quả cách mạng.

Chị Trương Thanh Tâm, Dân quân phường Quảng Thuận, thị xã Ba Đồn, Quảng Bình bày tỏ: “Nối tiếp truyền thống ông cha, em sẽ cố gắng trau dồi, rèn luyện, tăng gia sản xuất, sẵn sàng nhận nhiệm vụ khi Tổ quốc cần.”.

Bia dẫn tích chiến thắng Phà Gianh tại bến Bắc sông Gianh

Phà Gianh, sông Gianh, người và đất nơi đây với những chiến công vang dội đã góp phần không nhỏ vào sự nghiệp vĩ đại của cuộc chiến tranh vệ quốc mà nhân dân Việt Nam đã giành được chiến thắng. Người Sông Gianh thích hoa hồng, yêu cày cấy nhưng kẻ thù buộc họ phải ôm cây súng. Sông Gianh con sông hiền hòa ngàn năm cứ tưởng như không bao giờ có sự biến đã chứng kiến điều đó.

Quốc Khánh