Không có sổ hộ khẩu, chứng minh thông tin cư trú thế nào?

Theo khoản 3 Điều 38 Luật Cư trú năm 2020, kể từ ngày 1-1-2023, toàn bộ sổ hộ khẩu (SHK), sổ tạm trú (STT) giấy sẽ không còn giá trị sử dụng.

Trước thời điểm SHK, STT chính thức bị “khai tử”, nhiều người dân tỏ ra lo lắng khi những giao dịch dân sự không có SHK sẽ phải thực hiện như thế nào?

Quản lý cư trú thông qua cơ sở dữ liệu

Lâu nay, SHK là loại giấy tờ cần thiết để đi làm nhiều thủ tục hành chính, giao dịch quan trọng như thủ tục đăng ký khai sinh, khai tử, đăng ký kết hôn; thủ tục làm sổ hồng, chuyển nhượng quyền sử dụng đất; mua bán nhà; xác nhận tình trạng hôn nhân; ký hợp đồng thế chấp/vay ngân hàng…

Một số bạn đọc thắc mắc sau khi bỏ sổ hộ khẩu thì cần giấy tờ gì để chứng minh thông tin cư trú. Ảnh: TP

Theo quy định của Luật Cư trú năm 2020, kể từ thời điểm luật này có hiệu lực thi hành, mọi thông tin liên quan đến cư trú được cập nhật trong cơ sở dữ liệu về cư trú, được kết nối, chia sẻ với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Khi người dân nhập hộ khẩu, xóa hộ khẩu, chuyển hộ khẩu, đăng ký tạm trú…, thông tin đều được cập nhật trên hệ thống của cơ sở dữ liệu về cư trú, thay vì được viết tay trong SHK, STT giấy như trước đây. Cơ quan chức năng sẽ quản lý cư trú đối với người dân thông qua cơ sở dữ liệu này, thay vì SHK, STT như lâu nay…

Tất cả sẽ được ghi nhận và lưu giữ trong hồ sơ thủ tục hành chính trên hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp bộ, cấp tỉnh.

Những băn khoăn khi bỏ sổ hộ khẩu

Bên cạnh những tiện ích của việc bỏ SHK, một số cơ quan, đơn vị giải quyết thủ tục hành chính, giao dịch dân sự cũng bày tỏ một số băn khoăn.

Theo một công chứng viên tại một văn phòng công chứng ở TP.HCM, hiện nay hầu hết thủ tục giao dịch dân sự như công chứng mua bán nhà đất, mua bán xe… đều cần phải xác định nơi cư trú của người dân. Để chứng minh nơi cư trú thì người dân phải xuất trình SHK hoặc giấy xác nhận nơi cư trú của cơ quan công an.

Việc xác định nơi cư trú rất quan trọng trong các giao dịch trên, bởi nếu xảy ra sự cố gì thì bên mua hoặc bên bán có thể xác định được người đó ở đâu.

Giấy tờ có giá trị chứng minh thông tin về cư trú bao gồm CCCD, CMND, giấy xác nhận thông tin về cư trú, giấy thông báo số định danh cá nhân.

Trong khi đó, việc thay đổi nơi cư trú của người dân nếu không được cập nhật nhanh sẽ ảnh hưởng đến giao dịch sau này. Ngoài ra, hiện nay trong quá trình công chứng giấy tờ, công chứng có gặp một số trường hợp CCCD sai thông tin, vân tay không rõ nên khó xác định được người giao dịch. Vì thế, để giải quyết cho những giao dịch như vậy thì ngoài thông tin trên CCCD, công chứng viên phải kiểm tra thông tin trên SHK xem có trùng khớp hay không.

“Sắp tới đây, SHK sẽ bị “khai tử”, tôi mong rằng những thông tin về nơi cư trú cũng như nhân thân của người dân trên dữ liệu sẽ được cập nhật chính xác, nhanh chóng để người dân không gặp khó khăn khi đi giao dịch. Ngoài ra, chúng tôi cũng mong rằng ngành công chứng cũng được cung cấp dữ liệu đầy đủ để việc công chứng được thực hiện chính xác, kịp thời” - công chứng viên này nêu ý kiến.

Ông Vương Hoài Nam, Chủ tịch UBND phường 5, quận Gò Vấp, TP.HCM, cho biết hiện nay một số thủ tục cần xuất trình bản chính SHK như khai sinh, khai tử, kết hôn, xác nhận tình trạng hôn nhân... Bởi có SHK, công chức mới xác định được địa chỉ cư trú, thời gian cư trú.

Ví dụ như thủ tục xác nhận tình trạng hôn nhân, theo quy định, UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng là nơi tổng hợp và cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân. Muốn xác nhận thì cần phải biết được người dân đó nhập khẩu khi nào, trước đây đã từng ở địa phương nào và việc này chỉ dựa vào SHK mới xác định được.

Nếu bỏ SHK thì cán bộ chuyên trách cần được truy cập vào cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để xác minh thông tin, nếu không sẽ không thực hiện được thủ tục này.

“Hiện nay, UBND quận đã có chỉ đạo phường rà soát tất cả thủ tục nào cần phải có SHK để từ đó đề xuất ra những giấy tờ thay thế. Điều chúng tôi lo ngại là đối với các đơn vị bên ngoài như doanh nghiệp khi tuyển dụng dân sự yêu cầu người dân phải có giấy tờ gì để chứng minh nơi cư trú. Vì vậy cơ quan chức năng cần tạo điều kiện để đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp, tạo thuận lợi cho người dân” - ông Nam chia sẻ.•

Giấy tờ thay thế khi bỏ sổ hộ khẩu

Việc khai thác, sử dụng thông tin về cư trú của công dân trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được thực hiện bằng một trong bốn phương thức.

Thứ nhất, tra cứu, khai thác thông tin cá nhân qua chức năng của hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp bộ, cấp tỉnh đã được kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư hoặc qua cổng dịch vụ công quốc gia.

Thứ hai, tra cứu thông tin cá nhân thông qua tài khoản định danh điện tử của công dân được hiển thị trong ứng dụng VNeID.

Thứ ba, sử dụng thiết bị đầu đọc đã được kết nối trực tuyến với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, bao gồm thiết bị đọc mã QR hoặc thiết bị đọc chip trên CCCD gắn chip.

Thứ tư, sử dụng các phương thức khai thác khác theo quy định của pháp luật chuyên ngành.

Những trường hợp không thể khai thác được thông tin cư trú của công dân theo các phương thức trên thì cơ quan có thẩm quyền, cán bộ, công chức… có thể yêu cầu công dân nộp bản sao hoặc xuất trình một trong các giấy tờ có giá trị chứng minh thông tin về cư trú.

Các loại giấy tờ có giá trị chứng minh thông tin về cư trú bao gồm CCCD, CMND, giấy xác nhận thông tin về cư trú, giấy thông báo số định danh cá nhân và thông tin công dân trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.