Nhà Bác Hồ Nakhonphanom, biểu tượng của tình hữu nghị Việt Nam-Thái Lan

 Ông Souriya Khamvan, là người Thái gốc Việt, có tên Việt là Vũ Đình Phú, tiếp đoàn khách đến từ Việt Nam                                                 

Ông Souriya Khamvan, là người Thái gốc Việt, có tên Việt là Vũ Đình Phú, ông là Tiến sĩ giảng dạy ở trường Đại học Nakhonphnom, là Phó Ban Quản lý Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh Bản Nachok (Bản Mảy), tỉnh Nakhonphanom. Ông dẫn tôi vào khu vườn có ngôi nhà đơn sơ vẫn giữ nguyên dáng dấp cách đây gần thế kỷ- Nhà Bác Hồ ở Thái Lan.

Tôi nhớ lần tháp tùng ông Phan Đình Trạc, khi ấy là Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An (Hiện là Ủy viên Bộ chính trị, Ban Bí thư Trung ương - Trưởng Ban Nội chính Trung ương) trong chuyến thăm hữu nghị tỉnh Nakhonphanom, tiếp đoàn là Tỉnh trưởng Bounsanong Bounmi, ông cho biết, đây là tỉnh có đông Việt kiều nhất Thái Lan, riêng thị trấn huyện Mương, nơi có Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có hơn 5.000 người, và tất cả bà con đã mang quốc tịch Thái Lan, bà con được bình đẳng trong pháp luật và trong cộng đồng các dân tộc Thái Lan. Tại tỉnh này còn có ngôi trường chuyên dạy tiếng Việt, bên cạnh đó, tỉnh Nakhonphanom còn mở nhiều khóa học tiếng Việt cho công chức của tỉnh, nên người Thái nói và hiểu tiếng Việt cũng nhiều, nhất là công chức làm việc tại các cửa khẩu. Ngài Bounsanong Bounmi cho biết.

Tỉnh Nakhonphanom có ngôi làng Nachok là ngôi làng thuần Việt mang tên “Làng hữu nghị”, hay còn gọi là bản Mảy (bản mới) khi Nachok đông dân cư thì được tách ra thành bản mới (Bản Mảy). Ngôi làng thuần Việt từ ngôi nhà, mảnh vườn đều mang dáng dấp làng quê Việt Nam. Nơi đây lưu giữ ngôi nhà Bác từng ở khi hoạt động cách mạng tại Thái Lan vào những năm 1928-1929.

Ngôi nhà Bác nằm lọt thỏm giữa khu vườn xanh mướt, um tùm cây cối, nào cau, nào dừa, cây khế, hàng dâm bụt. Chủ ngôi nhà là cụ Võ Trọng Tiêu, nguyên quán huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Cụ Võ Trọng Tiêu kể, hồi đó kẻ địch thường lợi dụng chính quyền sở tại để trấn áp phong trào hoạt động cách mạng bí mật của Việt kiều yêu nước hướng về tổ quốc. Hồi đó Việt kiều khổ lắm, chúng o ép thường xuyên. Khi ấy Bác Hồ từ Trung Quốc sang Thái lan rồi xuống Nakhonaphanom, ở tại ngôi nhà này để hoạt động. Người dân lúc đó chỉ biết Bác Hồ là “Thầu Chin” (anh chàng Trung Quốc), một con người có nhân cách mẫu mực, trí tuệ tinh thông, sống tình cảm, giầu lòng nhân ái, hay giúp người khác. Khi Thầu Chin vận động nhân dân khai hoang phục hoá mở mang bản mường, ai cũng làm theo. Trong thời gian ấy Bác ở trong ngôi nhà cụ Võ Trọng Tiêu.

Ngôi nhà Bác nằm lọt thỏm giữa khu vườn xanh mướt, um tùm cây cối

Nay tôi trở lại thăm nhà Bác, cả bản Nachok đang hồ hởi cho kỉ niệm 135 năm Ngày sinh của Bác, bà con đã chỉnh trang cổng làng Việt kiều, chăng đèn giăng hoa khắp lối, tạo nên không khí vui tươi, rộn ràng, ấm cúng. Bà con Việt kiều ở các tỉnh Mukdahan, Nongkhai, Sakonnakhon, Khonkaen... tề tựu về chung vui dâng hương tưởng nhớ Chủ tịch Hồ Chí Minh, người lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, để cùng hát bài “Như có Bác trong ngày vui đại thắng” và hướng về quê hương đất tổ. Trong nhà Bác, nơi trang trọng nhất là ban thờ có tượng bán thân của Bác Hồ và phía góc bên cạnh là ban thờ cụ Võ Trọng Đài và cụ Võ Trọng Tiêu. Trong ngôi nhà vẫn còn những kỉ vật đơn sơ về Bác. Đại diện gia đình hiện là ông Võ Trọng Minh, người con cả của cụ Võ Trọng Tiêu đon đả đón khách. Ông Võ Trọng Minh cho biết, dòng họ Võ Trọng nay ở cả Nghệ An và Hà Tĩnh. Tại Nakhonphanom còn có nhà Thờ cụ Tú Lang là cố nội của cụ Võ Trọng Tiêu, ông Tiêu là con trai của cụ Võ Trọng Đài (Người được tổ chức giao nhiệm vụ chăm sóc bảo vệ Bác thời kì đó.) Ngôi nhà cụ Võ Trọng Đài là nơi Bác tiếp cận những hạt giống Đỏ như Phạm Hồng Thái, Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Phong...

Khi Bác trở về Trung Quốc để về nước tiếp tục hoạt động cách mạng, gia đình cụ Võ Trọng Đài và bà con Việt Kiều vẫn bảo vệ ngôi nhà nguyên vẹn cho đến khi quan hệ hữu nghị Việt Nam- Thái Lan phát triển tốt lên, bà con Việt kiều đã xin phép chính quyền Thái Lan cấp đất và xây dựng khu tưởng niệm chỉn chu, đàng hoàng hơn. Riêng nhà Bác Hồ vẫn ở chỗ cũ, đảm bảo tính nguyên vẹn của di tích lịch sử cùng với khu vườn có nhiều loại cây do Bác trồng.

Bà con Việt kiều toàn Thái Lan thường đến thắp hương tưởng nhớ Bác trong những dịp lễ, tết, đặc biệt ngày sinh của Người 19/5 hàng năm

Ông Souriya Khamvan (Vũ Đình Phú) kể: Làng Nachok nằm bên hồ Nongzat, cách đây 150 năm có 7 gia đình người Việt lập nên ngôi làng này. Khi lập làng bà con đã xây Đền đức Thánh Trần theo phong tục tín ngưỡng người Việt. Ngôi làng chủ yếu bà con đến từ các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, còn gọi là lớp những người Việt cũ. Họ sang Thái Lan trước năm 1946. Còn lớp mới sang là khi Pháp quay trở lại chiếm Đông Dương và thảm sát Thakhek năm 1946.

Tiến sĩ Souriya Khamvan phân tích thêm: Năm 1920  tổ chức Việt kiều yêu nước được xây dựng thành mạng lưới khắp Thái Lan. Phong trào phát triển đầu tiên từ tỉnh Phichit sau là tỉnh Oudonthani rồi đến tỉnh Nakhonphanom này. Tỉnh Nakhonphanom rất gần với miền Trung của Việt Nam và được xem là cửa ngõ vào Xiêm, Đông Dương hoặc để sang Nam Trung Quốc. Chủ tịch Hồ Chí Minh sang Thái Lan đầu tiên là đến Bangkok, sau đến tỉnh Phichit, tỉnh Udonthani, rồi khoảng năm 1929 Người đến tỉnh Nakhonphanom và ở lâu nhất tại ngôi làng này. Bởi vì thế ngôi làng này ngoài là ngôi làng Việt kiều còn có ý nghĩa lịch sử rất quan trọng gắn liền với cuộc đời hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Thái Lan.

Ông Võ Trọng Minh là người tiếp tục trông coi ngôi nhà Bác tại bản Nachok

Ông Souriya Khamvan nhấn mạnh, sau này khoảng năm 2000, Thủ tướng Thái Lan Thaksin Sinawat và Thủ tướng Việt Nam Phan Văn Khải đã cắt băng thành lập “Làng hữu nghị Thái Lan- Việt Nam”. Sau này, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sang thăm nhà Bác và tặng số tiền 30 tỷ đồng nâng cấp xây dựng Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh bao gồm cả Bảo tàng Hồ Chí Minh, vườn cây ao cá, cầu ao và khuôn viên ngôi nhà Bác. Công trình là biểu tượng gắn kết tình hữu nghị Thái Lan- Việt Nam cũng như bảo tồn văn hóa Việt Nam tại Thái Lan. Các nhà chính trị Thái Lan và Việt Nam khi đến Nakhonphanom đều đến dâng hương Chủ tịch Hồ Chí Minh tại nơi này. Khu di tích Bác còn là điểm đến của du khách thập phương và bà con Việt kiều toàn Thái Lan đến thắp hương tưởng nhớ Người trong những dịp lễ, tết, đặc biệt ngày sinh của Người, năm 2025 kỷ niệm 135 năm Ngày sinh của Người, bà con Việt kiều toàn Thái lại tụ tập về đây dâng hương tưởng nhớ Bác. Ông Vũ Đình Phú khẳng định Khu di tích là nơi tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, là niềm tự hào về cộng đồng người Thái gốc Việt tỉnh Nakhon Phanom cùng những đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh, là cầu nối gắn kết tình hữu nghị giữa Thái Lan và Việt Nam. Ngôi nhà Bác còn là biểu tượng của ngoại giao, văn hóa và lịch sử quan hệ hợp tác giữa Thái Lan và Việt Nam.

Kỷ niệm bà con Việt kiều Nakhonphanom đón chào ông Phan Đình Trạc thời còn làm Chủ tịch tỉnh Nghệ An

Đến đây, tôi lại nhớ đề xuất của ông Phan Đình Trạc, lúc đó là Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An với sáng kiến tua du lịch “Một ngày ăn cơm ba nước”. Tức ăn sáng ở thành phố Vinh quê Bác (Việt Nam), ăn trưa ở Thakhek (Lào) và ăn tối ở Nakhonphnom (Thái Lan), hôm nay, kỷ niệm 135 năm Ngày sinh của Bác đã thành hiện thực.

Lang Quốc Khánh