Từ tập hồ sơ mang tên Trần Văn Ngoan…

Cuối năm 2012, tại phòng làm việc, tôi tiếp một người khách lạ. Ông đến tìm tôi theo sự giới thiệu của bạn bè. Ông là Đại tá Phạm Quang Man, nguyên Phó Chính ủy, Bộ CHQS tỉnh Hà Nam, trong một chuyến đi vào thăm Thành phố Hồ Chí Minh, đã trao cho tôi tập hồ sơ. Ông bảo đây là hồ sơ của một đồng đội của ông đã từng chiến đấu ở chiến trường miền Tây Nam bộ và làm nghĩa vụ quốc tế, nay cần sự giúp đỡ. Ông nói ngắn gọn, nhưng tôi hiểu đây chắc phải là hồ sơ của người đặc biệt lắm!

CCB Trần Văn Ngoan nhận quyết định trao tặng nhà tình nghĩa

Hồ sơ mang tên Trần Văn Ngoan, sinh năm 1954, nguyên quán xã Hưng Công, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Tháng 8/1973, ông Ngoan lên đường nhập ngũ. Sau thời gian huấn luyện, ông cùng đồng đội vượt Trường Sơn vào Nam chiến đấu ở chiến trường Tây Nam bộ, thuộc đơn vị Trung đoàn 2, Sư đoàn 4 Quân khu 9 và tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, góp phần giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Sau đó, ông lại tiếp tục lên đường làm nhiệm vụ quốc tế.

Sau gần 10 năm lăn lộn ở chiến trường, hoàn thành nhiệm vụ, ông được phục viên. Ông chọn An Giang là quê hương thứ hai, lấy vợ và tạo dựng cuộc sống gia đình tại ấp Vĩnh Hiệp, xã Vĩnh Gia, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang. Cuộc sống tưởng chừng như hạnh phúc tràn ngập, nhất là lúc vợ sinh đứa con đầu lòng. Nhưng niềm vui chưa trọn thì đứa trẻ bỏ vợ chồng ông ra đi vì bị dị dạng. Ít lâu sau, vợ chồng ông lại sinh cháu thứ 2, cháu chỉ nhìn thấy ánh sáng đèn trong nhà được vài ngày, rồi cũng bỏ đi. Đứa con thứ 3 chào đời cũng vậy. Các cháu sinh ra đều dị dạng bẩm sinh. Vợ ông buồn rầu ngã bệnh rồi cũng bỏ ông theo 3 đứa con xấu số.

Chỉ trong vòng vài năm, ông đã mất đi người vợ và 3 đứa con. Còn nỗi đau nào hơn thế nữa? Cuộc sống ở vùng quê khó khăn, nay lại càng khó khăn hơn. Rồi có một cô thôn nữ hiền lành, tốt bụng, cảm thông với hoàn cảnh của ông, cùng ông xây tổ ấm. Ông bà lại vui mừng đón đứa con thơ chào đời. Nhưng thật trớ trêu, bất hạnh lại ập đến. Vợ chồng ông chưa kịp đặt tên cho con thì chúng đã vội lại bỏ cha mẹ, vĩnh viễn ra đi. Cứ như thế, những năm tiếp theo, vợ ông lại sinh 3 lần nữa, nhưng cả 3 đều bỏ đi, có đứa chưa kịp cất tiếng khóc chào đời...

Do ảnh hưởng của chất độc da cam, chỉ trong 10 năm, ông đã mất đi một người vợ và 7 đứa con. Biết mình bệnh tật, không thể mang lại hạnh phúc cho vợ được, ông và người vợ thứ 2 chia tay trong nỗi đau tột cùng. Tuổi càng cao, bệnh tật càng nhiều, lại không nơi nương tựa, không được hưởng chế độ chính sách gì, năm 2007, ông trở về nơi mà hơn nửa thế kỷ về trước ông đã sinh ra và lớn lên - xã Hưng Công, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Trở về quê với hai bàn tay trắng, mọi giấy tờ đều bị thất lạc, ông ở nhờ nhà người thân. Nhưng nhờ mãi cũng không ổn, thương ông, hợp tác xã cho ông ra trông coi trạm bơm điện ngoài đồng không mông quạnh, trả công 200 ngàn đồng/tháng. Tất cả cuộc sống và thuốc men chữa bệnh duy nhất chỉ có ngần ấy.

Hàng ngày ông đi mò cua, bắt cá, chỉ để dùng một ít, còn lại mang cho hàng xóm có hoàn cảnh khó khăn, chứ không bán. Tháng 8/2012, được sự giúp đỡ của chính quyền địa phương và bạn bè, đồng đội, ông được giám định sức khỏe, Hội đồng giám định y khoa kết luận ông nhiễm chất độc da cam, mất sức lao động 71%.

Người thanh niên trai tráng vượt Trường Sơn đi chiến đấu ngày nào, giờ đây bị căn bệnh quái ác, di chứng tàn nhẫn của chiến tranh, răng đã dụng hết, chỉ còn nặng hơn 30 kg. Ngày ngày, ông âm thầm chịu đựng nỗi đau, đau lắm, đau không có gì có thể bù đắp được. Hậu quả của chiến tranh hóa học thật tàn nhẫn! Một mình ông lủi thủi nằm ngoài đồng với cái máy bơm đen đúa, lạnh lẽo, nhìn lên bầu trời đầy sao mà chạnh lòng, khóc không còn nước mắt. Biết ông tuổi đã cao, lại bệnh tật nhiều, cứ nằm một mình trông cái máy bơm ở giữa cánh đồng ấy cũng không ổn, người thân của ông đã nhường lại cho ông ít đất để làm nhà ở. Nhưng ông không có gì có thể làm nhà ở được, mà sức khỏe của ông đã giảm sút lắm rồi, không biết còn sống được bao lâu nữa! Nguyện vọng của ông là có căn nhà để ở nhỏ thôi nhưng là của chính mình, để khi nhắm mắt xuôi tay cũng không phải là “con ma vô gia cư”. Nguyện vọng của ông thật chính đáng.

Biết tin về ông, một gia đình chính sách có hoàn cảnh khó khăn, cán bộ, công nhân viên Chi cục Hải quan khu vực 1 Cảng Sài Gòn đã ủng hộ 60 triệu đồng để xây tặng ông căn nhà tình nghĩa. Đồng đội và gia đình ông đóng góp thêm, giúp ông có căn nhà mới, khang trang, đẹp đẽ. Cuối tháng 4/2013, đồng đội của ông đã tổ chức khánh thành và trao nhà tình nghĩa cho ông. Hôm đó, người dân thôn, xã tham dự rất đông, đồng đội ông ở khắp các tỉnh nghe tin cũng tụ họp về mừng cho ông có căn nhà mới. Mừng quá, xúc động quá khiến ông không nói thành lời. Thấy căn nhà mới còn đơn sơ, đơn vị Hải quan khu vực 1 đã mua tặng cho ông bộ ban thờ và bàn ghế tiếp khách. Căn nhà tuy nhỏ nhưng ấm tình người, rộng tình đồng đội…

Thế là nguyện vọng của ông có căn nhà mới chính chủ mang tên ông đã hoàn thành. Nhưng… tiếc thay, ông về ở căn nhà ấm tình người ấy chẳng được bao lâu, chất độc da cam bùng phát, không có thuốc nào cứu vãn được. Và ông đã trút hơi thở cuối cùng vào một ngày chớm đông năm 2013…

Chiến tranh đã lùi xa gần 50 năm và tròn 60 năm quân đội Mỹ rải chất độc da cam/dioxin xuống miền Nam nước ta (10/8/1961 - 10/8/2021), để lại hậu quả vô cùng khủng khiếp; nhiều gia đình bị di chứng kéo dài qua 2, 3 thế hệ…. CCB, NNCĐDC Trần Văn Ngoan là một chứng nhân. Khắc phục thảm họa da cam là lương tâm và trách nhiệm của cộng đồng xã hội. Cần lắm sự chung tay của chúng ta, của mọi người, của các cấp, các ngành, của đồng bào ta trong và ngoài nước, của Việt Nam và quốc tế, để NNCĐDC được an ủi, được sẻ chia trong cuộc đời này./.

Đại tá Bùi Ngọc Nội

Chủ tịch Quận hội Tân Bình, TP Hồ Chí Minh