BỘ ĐỘI HÓA HỌC TỎA SÁNG GIỮA THỜI BÌNH

Trong chiến tranh xâm lược Việt Nam, Mỹ không chỉ dùng các vũ khí sát thương mà còn sử dụng cả vũ khí hóa học, nhằm triệt hạ nguồn sinh sống của nhân dân Việt Nam, ngăn chặn bước tiến của lực lượng vũ trang cách mạng. Từ năm 1961 đến năm 1971, quân đội Mỹ đã sử dụng gần 80 triệu lít chất độc hóa học, trong đó 61% là chất da cam, chứa 366 kg chất độc dioxin cùng với gần 10.000 tấn chất độc CS rải xuống miền Nam Việt Nam. Việc sử dụng CĐDC/dioxin đã gây ra thảm họa nặng nề đối với môi trường sinh thái và sức khỏe con người, để lại nỗi đau dai dẳng cho những người đã đi qua chiến tranh và con cháu của họ: 3,6 triệu héc-ta rừng bị hủy diệt; 4,8 triệu người bị phơi nhiễm trong đó có hơn 3 triệu người là NNCĐDC. Những con số đủ để nói lên những hậu quả nặng nề của chiến tranh hóa học mà nhân dân Việt Nam phải gánh chịu.

Bộ đội Hóa học thu gom xử lý phương tiện chứa chất độc CS tồn lưu sau chiến tranh

Hơn 40 năm sau chiến tranh, bên cạnh những nỗ lực xây dựng và phát triển đất nước về kinh tế, văn hóa, xã hội, chúng ta cũng đã nỗ lực để hàn gắn vết thương chiến tranh, khắc phục hậu quả của chiến tranh để lại, trong đó có sự đóng góp quan trọng của lực lượng Bộ đội Hóa học.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Bộ đội Hóa học là lực lượng vừa trực tiếp chiến đấu, vừa làm nòng cốt bảo đảm phòng hóa, cung cấp trang bị khí tài cho quân và dân ta chống lại cuộc chiến tranh hóa học tàn bạo đó, đặc biệt ở các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên, góp phần bảo toàn lực lượng, tăng cường sức chiến đấu cho bộ đội và nhân dân đánh lại kẻ thù. Trên mặt trận ngoại giao, Bộ đội Hóa học đã chủ động thu thập các chứng cứ, tư liệu làm bằng chứng tích cực đấu tranh trên các diễn đàn quốc tế và ngay trong lòng nước Mỹ, tạo dư luận rộng rãi trên toàn thế giới đòi chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam.

Sau chiến tranh, cùng với nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, Bộ đội Hóa học còn được giao nhiệm vụ khảo sát, điều tra, thu gom, xử lý CĐHH tồn lưu sau chiến tranh; khắc phục sự cố môi trường. Đây là nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình của Bộ đội Hóa học. Với ý thức trách nhiệm và bản lĩnh chính trị vững vàng, ý chí quyết tâm cao, trình độ chuyên môn sâu, cán bộ, chiến sỹ Bộ đội Hóa học không quản khó khăn, nguy hiểm, độc hại đe dọa sức khỏe và hạnh phúc của chính mình, đã và đang có mặt ở những nơi nguy hiểm nhất, gian khổ nhất, thực hiện các biện pháp, giải pháp khoa học công nghệ từ thô sơ đến hiện đại, làm cho những vùng đất nhiễm CĐHH trở lại trong sạch, an toàn.

Những kết quả mà Bộ đội Hóa học thực hiện rất đáng được khích lệ đó là: đã tiến hành điều tra, khảo sát, đánh giá độ tồn lưu của các loại chất độc trên 293 quận, huyện, thị của 34 tỉnh, thành phố miền Trung, miền Nam, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về loại chất độc, địa bàn, diện tích, khối lượng bị ô nhiễm, phạm vi ảnh hưởng; trực tiếp xử lý trên 400 tấn chất độc CS và vũ khí, phương tiện chứa chất độc CS; xử lý hàng trăm ngàn mét khối đất, trầm tích bị nhiễm CĐDC/dioxin, ngăn chặn và giảm thiểu được sự tàn phá đối với hệ sinh thái và sức khỏe con người, góp phần quan trọng vào việc làm sạch môi trường, ổn định tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, phát triển kinh tế tại các địa phương.

Binh chủng Hóa học cũng đã thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu khoa học về xử lý chất độc tồn lưu sau chiến tranh. Tiêu biểu có đề tài “Công nghệ xử lý chất độc CS tồn lưu sau chiến tranh” được Bộ Quốc phòng nghiệm thu và đưa vào ứng dụng “Quy trình công nghệ thu gom, xử lý chất độc CS tồn lưu sau chiến tranh” ở các cơ quan, đơn vị quân đội được giao nhiệm vụ thu gom, xử lý chất độc CS tồn lưu sau chiến tranh. Gần đây nhất, đề tài “Nghiên cứu lựa chọn công nghệ xử lý triệt để dioxin trong đất và trầm tích phù hợp với điều kiện Việt Nam” thuộc Chương trình “Nghiên cứu khắc phục hậu quả lâu dài CĐDC/dioxin do Mỹ sử dụng trong chiến tranh đối với môi trường và sức khỏe con người” đã được nghiệm thu và triển khai áp dụng. Đặc biệt, Binh chủng đã và đang phối hợp với các đối tác đến từ Nhật Bản, Hoa Kỳ, Bỉ... triển khai thử nghiệm các công nghệ xử lý CĐHH chứa dioxin tại sân bay Biên Hòa.

Gần đây nhất, Binh chủng đã triển khai xử lý sự cố cháy tại Công ty CP Bóng đèn phích nước Rạng Đông (phường Thanh Xuân Trung, quận Thanh Xuân, TP Hà Nội) ngày 28/8/2019. Sau khi xảy ra sự cố, Binh chủng Hóa học đã chủ động liên hệ với các cơ quan chức năng của thành phố và Bộ Quốc phòng nắm tình hình, chuẩn bị lực lượng, phương tiện, sẵn sàng tham gia khắc phục hậu quả. Ngay sau khi nhận được đề nghị của UBND TP Hà Nội và chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Binh chủng đã triển khai lực lượng trinh sát, lấy mẫu phân tích, xác định hàm lượng chất độc phát tán ra môi trường và lên phương án khắc phục. Từ ngày 12/9 đến ngày 5/10/2019, Binh chủng đã điều động lực lượng gồm 60 người cùng hàng chục phương tiện đặc chủng và các loại hóa chất chuyên dùng, tổ chức thu gom trên 11,3 tấn bóng đèn huỳnh quang, 100 tấn chất thải nguy hại; tiêu độc 30.542m2 các công trình trong khu vực bị cháy, phun hóa chất chống phát tán thủy ngân và phun hóa chất bảo đảm an toàn trước khi vận chuyển trên 1.000 tấn chất thải nguy hại, trả lại mặt bằng sau khi tiêu độc cho Công ty Rạng Đông trên 6.000m2, tổ chức quan trắc môi trường trước, trong và sau khi xử lý sự cố...

Bộ đội Hóa học xử lý sự cố hóa chất tại hiện trường vụ cháy Công ty CP Bóng đèn phích nước Rạng Đông

Hình ảnh người chiến sỹ Hóa học với ý chí “thép”, trách nhiệm cao, chuyên môn giỏi, kỷ luật nghiêm, tác phong làm việc khoa học, trang thiết bị hiện đại, ngày đêm lăn lộn với thời tiết khắc nghiệt, môi trường độc hại, nguy hiểm, đã có sức lan tỏa lớn. Từ chỗ dư luận nhân dân khu vực sự cố nói riêng, nhân dân cả nước nói chung hoài nghi, băn khoăn, lo lắng, nhưng sau khi chứng kiến việc làm của Bộ đội Hóa học, nhân dân đã tin tưởng, yên tâm trở lại cuộc sống, sinh hoạt bình thường. Một lần nữa, hình ảnh Bộ đội Hóa học - Bộ đội Cụ Hồ lại tỏa sáng giữa thời bình; đồng thời khẳng định khả năng và trình độ của Quân đội nói chung, Bộ đội Hóa học nói riêng trong việc khắc phục sự cố hóa chất và bảo vệ môi trường.

Tháng 3/2012, Binh chủng Hóa học đã ký kết với Trung ương Hội NNCĐDC/dioxin Việt Nam “Chương trình phối hợp hoạt động vì NNCĐDC Việt Nam”. Bên cạnh đó, chủ đề về CĐHH trong chiến tranh Việt Nam của Mỹ và công tác khắc phục hậu quả CĐHH tồn lưu sau chiến tranh, cũng như những cố gắng của NNCĐDC chủ động khắc phục khó khăn vươn lên trong cuộc sống đời thường, là một trong những nội dung trưng bày tại Bảo tàng Binh chủng Hóa học. Binh chủng Hóa học đã chủ động phối hợp với Trung ương Hội NNCĐDC/đioxin Việt Nam, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh tổ chức nhiều cuộc triển lãm cơ động trên mọi miền Tổ quốc, bằng những hình ảnh, hiện vật liên quan đến chiến tranh hóa học ở Việt Nam, đã tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân, bạn bè quốc tế về hậu quả CĐDC/dioxin của quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam; kêu gọi cộng đồng xã hội chung tay xoa dịu nỗi đau da cam đối với NNCĐDC.

Những hoạt động có ý nghĩa chính trị, xã hội sâu sắc của Binh chủng Hóa học trong thời gian qua đã và đang tiếp nối truyền thống vẻ vang “Phòng chống tốt, chiến đấu giỏi”, khẳng định vị thế, vai trò của Bộ đội Hóa học trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.

Đại tá Trương Minh Lý