Nỗi đau thời hậu chiến

Nước mắt… chảy ngược!

Di họa của chất độc da cam gieo rắc nhiều đau thương cho nhiều địa phương trong đó có tỉnh Hà Giang

Trong công cuộc đấu tranh chống giặc Mỹ xâm lược, vì sự bình yên cho tổ quốc, cũng như nhiều nơi trong khắp nước, hàng nghìn, hàng vạn thanh niên các dân tộc thiểu số của Hà Giang đã không quản ngại, cầm súng nên đường.

Bỏ lại quê nhà, cái cuốc, cái cày và những dẫy đá núi xám ngắt, họ vào chiến trường miền Nam. Bằng sự góp xương, góp máu với toàn dân tộc, hòa bình đã có, người không may mắn đã nằm lại các nẻo đường, các nghĩa trang, người may mắn trở về, ngoài thương tật, nhiều người trong họ đã chấp nhận một tàn dư nghiệt ngã là lây nhiễm độc tố điôxin.

Tùng Bá là một nơi không xa với Thành phố Hà Giang là mấy, thế nhưng con đường dẫn vào đây lại là sự thử sức với người yếu bóng vía. Trong hàng nghìn những thương bệnh binh của tỉnh, cũng là một trong những người thuộc diện lây nhiễm chất độc mầu da cam, chúng tôi đã tìm vào nhà ông Khánh Đức Khu.

Hôm nay, thay cho việc đi kiếm sống cho gia đình, ông Khu ở nhà giúp vợ trông con. Là một bệnh binh, với sự chăm chỉ đến cần mẫn, thế nhưng vì nhà có 2 đứa con (trước ông có 4 con nhưng hai con của ông đã chết) bị dị tật do hậu họa của chất độc mầu da cam nên nhà ông vẫn nghèo nhất, khổ nhất trong xã của mình.

Nghèo, làm việc luôn quá sức cùng sự lo toan đã làm cho người ông vạc đi, ông trở thành kẻ kiệm lời. Chỉ có 2 đứa con ông, vì hậu họa, chúng trở thành người “vô tư nhất”. Những hành động không làm chủ bản thân chúng không còn là trò đùa, chúng như một minh chứng tố cáo chiến tranh và tội ác.

Hơn 30 năm về trước, cũng như các thanh niên dân tộc trai tráng khác của tỉnh, trước sự xâm lược của Đế quốc Mỹ, không nề hà, ông Khu tòng quân, cầm súng vào chiến trường miền Nam. Vợ chưa kịp lấy, bố mẹ già để lại quê nhờ người chăm sóc, ông biền biệt ra đi. Các địa danh lạ lẫm miền Nam ông dần quen, thuộc làu và chia tay nó khi cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc.

Hòa bình rồi, trở về quê, ông bắt đầu tính chuyện gia đình, lấy vợ để có đôi có lứa, để có người chăm sóc cha mẹ già, bù đắp lại những ngày ông biền biệt cầm súng ra đi. Vợ ông, một cô gái dân tộc, nết na, thùy mỵ, ngày tổ chức đám cưới, đón nhau về với ngôi nhà lợp lá cọ, một tương lai phơi phới đã định hình cùng ông và người vợ trẻ.

Thế mà thật không ngờ, hậu họa, tàn dư của cuộc chiến đã không làm cho ông có được cái hạnh phúc nhỏ nhoi nhưng cũng rất đỗi lớn lao ấy. Đứa con đầu ra đời, niềm vui chưa trọn, càng nuôi vợ chồng ông càng thấy nó có những biểu hiện kỳ lạ. Ông vẫn nuôi nó và hy vọng khi đứa con thứ hai ra đời.

Đứa thứ hai lại thai nghén, vợ chồng ông khấp khởi hy vọng đón nhận nó. Thế nhưng càng lớn, nó lại càng giống đứa đầu. Lại hy vọng, lại thai nghén, lại đợi chờ, hai đứa tiếp theo lại lần lượt chào đời. Hạnh phúc không đến, bất hạnh tìm vào, tổng thẩy 4 đứa con mà vợ chồng ông có được đều giống nhau, đều không làm được gì đã làm vợ chồng ông thất vọng thực sự. Hai đứa trong 4 đứa đã dần bỏ vợ chồng ông “về với đá núi”, chỉ còn lại 2 đứa, đều trên 20 tuổi cả rồi nhưng vợ chồng ông vẫn phải nuôi.

Ông Khu không thể hiểu nổi, cho đến một ngày kia, khi cán bộ xã báo cho ông để ông và các con đi khám. Xuống bệnh viện tỉnh, sau khi khám xét, ông mới vỡ òa, mới biết, các con ông bị như vậy chính là do cái chất khói có mầu đỏ mà máy bay Mỹ đã thả xuống những cánh rừng các ông đóng quân.

Nếu bạn đã từng lên Hà Giang, đối diện với nghèo khó của tỉnh này, bạn mới thấu hiểu cái nỗi vất vả của những người chiến binh, thương bệnh binh có những đứa con tật nguyền do di họa chất độc da cam để lại. Trên đây ruộng ít, việc làm thêm ít, mọi điều kiện để kiếm sống theo kiểu đơn thuần đều kém cả nên những người như hoàn cảnh của ông Khương khổ lắm!

Cùng với hoàn cảnh ông Khu, gia đình cựu chiến binh Nguyễn Trọng Đải (thị trấn Vị Xuyên) cũng không kém phần cơ cực. Không chỉ là hai thế hệ mà hiện nay gia đình ông Đải có tới 3 thế hệ đang phải chịu tàn dư của hậu họa này. Ông Đải tham gia kháng chiến chống Mỹ, bị phơi nhiễm chất độc mầu da cam, liên tục đau yếu, chỉ giúp gia đình được những việc vụn vặt.

Cơ cực hơn nữa, đứa con đầu của ông Đải, Nguyễn Thị Đào, năm nay đã trên 40 rồi nhưng do phơi nhiễm từ bố nên chân tay đều dị tật, đầu óc lúc nào cũng như đứa trẻ lên 2. Mọi công việc sinh hoạt hàng ngày, bé nhỏ nhất của Đào đều dồn lên tấm thân gầy nhẳng của mẹ có tên Nguyễn Thị Ngừng cùng nỗi đau triền miên của cha.

Cứ ngỡ bệnh họa đến với mình như vậy là quá đủ, không ngờ, đứa trai thứ của ông Đải lấy vợ. Cứ tưởng trong nhà, nó là đứa mạnh khỏe nhất, không vướng víu bệnh tật thì đùng cái, tai họa lại tìm đến gia đình ông mà giáng tới khi đứa cháu nội của ông sinh ra cũng có những dấu hiệu không bình thường. 10 tuổi rồi mà Nguyễn Trọng Bảo, cháu nội ông Đải cũng không tự đứng ngồi được. Tất cả những hoạt động này của em đều lại tìm đến bờ vai của bà nội và ông nội để gánh vác.

Rất cần sự quan tâm

Nạn nhân chất độc da cam rất cần sự quan tâm và chia sẻ.

Hiện Hà Giang có 11 huyện thị thì đã có tới 74 xã, thị trấn có đối tượng bị hậu họa của chất độc da cam, tập trung tại các gia đình chiến binh, thương binh và bệnh binh. Theo Sở Lao động Thương binh và Xã hội, hậu họa của cuộc chiến, ngoài số lượng đối tượng thương bệnh binh thì tỉnh Hà Giang đang phải oằn mình gánh chịu thêm hậu họa của chất độc da cam. Đây là nỗi đau lớn khó khắc phục vì phần lớn những người sinh ra thuộc hoàn cảnh này đều dị tật, dị dạng, không tham gia sản xuất được, bên cạnh đó lại cần người nuôi dưỡng, làm ảnh hưởng kế tiếp đến sức lao động của thân nhân. Ngoài nỗi đau không thể chia sẻ còn là sự tổn hại lớn đến ngân sách thông qua việc hỗ trợ các gia đình thuộc hoàn cảnh này.

Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có 3.200 nạn nhân và rất nhiều trong số đó dị tật bẩm sinh do các di chứng của chất độc da cam như liệt, chậm phát triển trí tuệ, mù, câm, điếc... còn 1.348 nạn nhân chưa được hưởng chế độ, chính sách của Đảng và Nhà nước. Hiện nay gia đình và bản thân các nạn nhân đang phải sống trong hoàn cảnh hết sức khó khăn cả về vật chất lẫn tinh thần. Và không biết tới bao giờ, họ mới được hưởng chế độ, chính sách khi giấy tờ chứng minh đã tham gia công tác, chiến đấu, phục vụ chiến đấu tại chiến trường bị nhiễm chất độc da cam không có, mà tuổi ngày một cao, nếu không may qua đời thì ai sẽ là người chăm sóc con cái họ. Mà nạn nhân chất độc da cam hầu hết là thế hệ thứ 2, thứ 3, không có giấy tờ để hoàn thiện thủ tục để hưởng chế độ, chính sách.

Cũng theo Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh, tất cả các gia đình thuộc hoàn cảnh trên đều đang đem trong mình những gánh nặng. Thế nhưng với tỉnh Hà Giang thì gánh nặng này rất lớn lao do đặc thù của điều kiện sống và cơ hội kiếm sống. Hà Giang là đất nghèo, với người lành lặn kiếm sống đã vất vả nên các đối tượng trên càng vất vả hơn. Ngoài tiền trợ cấp thì cơ hội để kiếm sống rất hạn chế, các gia đình này khó khăn là điều hiển nhiên.

Nguyệt Hà