Xoa dịu nỗi đau da cam – Việc không của riêng ai

Cuộc chiến tranh xâm lược của Mỹ ở Việt Nam đã kết thúc đến nay đã hơn 45 năm, thế nhưng hậu quả chất độc hóa học do Mĩ sử dụng trong chiến tranh vẫn còn rất nặng nề; trên địa bàn tỉnh Bình Thuận vẫn còn nhiều gia đình đã và đang phải chịu đựng những đau thương, mất mát do di chứng chất độc hóa học. Hàng trăm con, cháu của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học, mắc những căn bệnh hiểm nghèo; bị dị dạng, dị tật bẩm sinh, rối loạn tâm thần, thiểu năng trí tuệ… nhiều người liệt cả tay chân. Vì thế, dù đã rất nỗ lực nhưng hầu hết những gia đình nạn nhân chất độc da cam đều trong cảnh nghèo khó và bệnh tật.

Hậu quả từ chất độc da cam

Theo báo cáo của Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin tỉnh Bình Thuận: qua công tác khảo sát, điều tra bước đầu tình hình người bị nhiễm và phơi nhiễm chất độc hóa học (CĐHH) trong phạm vi toàn tỉnh, đã có tới 166.274 ha rừng và đất rừng bị tàn phá, có tới 6.354 người bị nhiễm và phơi nhiễm CĐHH. Trong đó, người hoạt động kháng chiến và con cháu của họ là 2.173 người, gồm trực tiếp 952 người, gián tiếp 1.221 người (con là 540 người, cháu 627 người, chắt 9 người); người dân và đối tượng khác là 3.653 người. Trong tổng số 2.577 hộ có người bị nhiễm CĐHH, thì hộ có từ 1 - 2 nạn nhân là 2.258, hộ có 3 nạn nhân là 288, hộ có 4 nạn nhân trở lên là 31.

Điều đó cho thấy, dù chiến tranh đã lùi xa, vết thương chiến tranh đã và đang từng bước được khắc phục, kinh tế đất nước không ngừng phát triển, cuộc sống của người dân đã và đang “thay da đổi thịt” từng ngày. Nhưng di chứng của CĐHH do Mỹ sử dụng trong chiến tranh đã để lại hậu quả khôn lường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của con người, đến môi trường và sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Chính vì vậy, từ những năm 1980, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách với biện pháp thiết thực và hiệu quả trong việc khắc phục hậu quả CĐHH do Mĩ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam. Đặc biệt là Quyết định số 651/QĐ-TTG, ngày 1 tháng 6 năm 2012, của Thủ Tướng Chính phủ, về “phê duyệt Kế hoạch hành động Quốc gia khắc phục hậu quả chất độc hóa học do Mĩ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020” (Quyết định 651/QĐ-TTG) và gần đây, ngày 14 tháng 5 năm 2015 Ban bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị số 43/TW, về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giải quyết hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam”. Thực hiện chủ trương trên, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bình Thuận đã ban hành Chương trình hành động số 36-NQ/TU, ngày 21/8/2015 thực hiện Chỉ thị 43/TW; Ủy ban nhân dân tỉnh có Kế hoạch 3693/KH-UBND, ngày 19 tháng 10 năm 2015 thực hiện Chương trình hành động số 36-NQ/TU, của Ban Thường vụ Tỉnh ủy.

Kế hoạch hành động của Ủy ban nhân dân tỉnh xác định 4 mục tiêu và 8 nhiệm vụ, giải pháp trong công tác khắc phục hậu quả chất độc hóa học do Mĩ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam, trên địa bàn tỉnh Bình Thuận. Theo đó, yêu cầu các cấp, các ngành, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội trong toàn tỉnh tập trung chỉ đạo, thực hiện nghiêm Chỉ thị 43/CT-TW, của Ban bí thư; Quyết định số 651/QĐ-TTG, của Thủ Tướng Chính phủ; thực hiện có kết quả và hiệu quả việc vận động nguồn lực cho “Quĩ vì nạn nhân chất độc da cam” của tỉnh, làm tốt việc chăm lo đời sống, vật chất, tinh thần, giúp gia đình các nạn nhân cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống, vượt qua đói nghèo, bệnh tật… theo tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”. Hơn nữa, vừa phải nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành, của mọi tổ chức, cá nhân và cộng đồng xã hội về “thảm họa da cam” ở Việt nam, từng bước thực hiện xã hội hóa cuộc vận động chung tay “xoa dịu nỗi đau da cam”, vừa phải bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của các nạn nhân chất độc da cam.

Và chung tay xoa dịu nỗi đau da cam

Quán triệt sâu sắc Chỉ thị 43/CT-TW, từ góc độ quan điểm và trách nhiệm trong công tác giải quyết hậu quả chất độc hóa học, tại Quyết định số 651/QĐ-TTG, ngày 1 tháng 6 năm 2012, của Thủ Tướng Chính phủ, xác định: “Khắc phục hậu quả CĐHH cần có sự tham gia của nhiều bộ, ngành, địa phương, các tổ chức chính trị xã hội, các tổ chức nhân đạo, từ thiện, các tổ chức Quốc tế, các tổ chức Chính phủ và phi chính phủ nước ngoài” Theo đó, bản Kế hoạch hành động quốc gia cũng xác định:“Các hoạt động khắc phục hậu quả CĐHH phải được tiến hành một cách hệ thống, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, có sự chỉ đạo thống nhất và phối hợp chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương”. Với tinh thần đó, nên việc quán triệt và thực hiện Chương trình hành động số 36-NQ/TU, ngày 21/8/2015, của Ban Thường vụ Tỉnh ủy thực hiện Chỉ thị 43/CT-TW của Ban Bí thư trên địa bàn tỉnh Bình Thuận được các cấp, các ngành quan tâm và có sự chuyển biến nhận thức về “thảm họa da cam” ở Việt Nam.

Thực tiễn, cuộc vận động chung tay “xoa dịu nỗi đau da cam” đã tiếp sức cho phong trào thi đua “vì nạn nhân chất độc da cam” – cuộc vận động có ý nghĩa nhân đạo và nhân văn sâu sắc nó đi vào lòng người, khích lệ sự đồng cảm… chia sẻ của nhiều tổ chức, cá nhân và nhà hảo tâm nên đạt được những kết quả thiết thực. Cuộc vận động đó tạo được sự lan tỏa rộng khắp trong nhiều tổ chức, cá nhân và trong cộng đồng thông qua việc tổ chức và phát động thi đua theo chủ đề, như là phong trào “Chung sức, chung lòng vì nhân đạo, vì nạn nhân chất độc da cam”, phong trào “Tết vì người nghèo và nạn nhân chất độc da cam”… và chủ đề “Những cánh hoa mừng Xuân đến với nỗi đau da cam” nhân dịp tết đến xuân về.

Thực hiện Kế hoạch số 3693/KH-UBND của Ủy ban nhân dân tinh, để làm cơ sở cho hoạt động vận động nguồn lực quĩ “vì nạn nhân” đạt kết quả và hiệu quả, thực hiện việc đổi mới phương thức chăm sóc, giúp đở nạn nhân theo hướng bền vững. Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin tỉnh đã xây dựng và thực hiện Đề án “Vận động nguồn lực quĩ vì nạn nhân và đổi mơi công tác chăm sóc nạn nhân”. Đề án xác định và ưu tiên 4 nhóm đối tượng để ưu tiên chăm sóc, là:

* Tổ chức triển khai chương trình “hổ trợ sinh kế cho nạn nhân chất độc da cam”, theo đó thực hiện việc “trợ vốn” (lãi suất bằng không) cho các hộ nạn nhân nghèo, có sức lao động bảo đảm sử dụng đồng vốn có hiệu quả;

* Chuyển hình thức giúp đỡ, chăm sóc các nạn nhân có hoàn cảnh khó khăn từ hình thức trợ giúp nhu yếu phẩm sang hình thức “chăm sóc theo địa chỉ” tức thực hiện hỗ trợ nuôi dưỡng thường xuyên tại cộng đồng. Mặt khác, vẫn thực hiện việc trợ giúp những nạn nhân khó khăn đột xuất hoặc vào dịp 10/8 và dịp tết nguyên đán hàng năm;

* Hổ trợ xây dựng và sửa chữa nhà “mái ấm da cam”;

* Hỗ trợ việc khám, chữa các bệnh cho nạn nhân CĐHH.

Như đã biết, chương trình “trợ vốn” cho nạn nhân chất độc da cam được Tỉnh hội Bình Thuận triển khai thí điểm từ năm 2007 đến 2009 đem lại hiệu quả, được các nạn nhân đồng tỉnh, ủng hộ. Từ năm 2015, chương trình này được phát triển và nâng lên thành Chương trình “hỗ trợ sinh kế cho nạn nhân chất độc da cam” và được triển khai đại trà, mức “trợ vốn” cũng được nâng lên 10 triệu VND/hộ và đã trợ vốn cho 440 lượt hộ. Hiện nay, có 192 hộ được tiếp tục trợ vốn, đạt giá trị là 2 tỷ 310 triệu đồng.

Là tổ chức đại diện bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng và hợp pháp của các nạn nhân, Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin của tỉnh đã làm tốt công tác tham mưu, đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động; tổ chức và thực hiên có hiệu quả phong trào thi đua và cuộc vận động “Chung tay xoa dịu nỗi đau da cam”, vận động nhiều Cơ quan, tổ chức, cá nhân và nhà hảo tâm trong và ngoài tỉnh cùng chia sẻ “nỗi đau da cam” tự nguyện trợ giúp nguồn lực cho quĩ “vì nạn nhân” của tỉnh nhà đạt kết quả và hiệu quả thiết thực. Theo đó, hội đã thực hiện việc tổng kết và tổ chức thành công Hội nghị tổng kết 10 năm phong trào thi đua vì nạn nhân chất độc da cam và cuộc vận động “Chung tay xoa dịu nỗi đau da cam” (30/10/2009 – 30/10/2019).

Từ 2015 – 2020, đã qua 5 năm thực hiện Kế hoạch 3693 của Ủy ban nhân dân tỉnh thực hiện Chương trình hành động số 36-NQ/TU, của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; Cuộc vận động “Chung tay xoa dịu nỗi đau da cam”, toàn Hội đã vận động nguồn lực cho quĩ “vì nạn nhân” của tỉnh đạt 28, tỷ 590 triệu đồng .Trong đó, cơ quan Tỉnh hội là 17 tỷ 270 triệu đồng, Hội cấp huyện là 11 tỷ 320 triệu đồng. Từ kết quả này, các cấp trong Tỉnh hội đã thực hiện việc chăm sóc, hổ trợ nạn nhân là 27 tỷ 080 triệu đồng thông qua các hình thức làm nhà ‘mái ấm da cam”; trợ vốn giúp nạn nhân sản xuất, chăn nuôi; trợ cấp hàng tháng; trợ cấp khó khăn; trợ cấp học bổng; khám bệnh, cấp thuốc, mổ mắt, mổ tim; tặng quà nhân các ngày lễ, tết và ngày “thảm họa da cam” 10/8… Với kết quả trên, tại Hội nghị tổng kết 10 năm phong trào thi đua vì nạn nhân chất độc da cam và cuộc vận động “Chung tay xoa dịu nỗi đau da cam” (30/10/2009 – 30/10/2019), có 263 tập thể, cá nhân được Tỉnh hội và UBND cấp huyện tặng Giấy khen; có 49 tập thể, cá nhân được Trung ương Hội, UBND tinh tặng Bằng khen. Ngoài ra, Tỉnh hội cũng đã trao tặng 56 bằng “tri ân tấm lòng vàng” cho tổ chức, cá nhân đã có nhiều đóng góp cho quĩ “Vì nạn nhân” của Bình Thuận. Hơn thế, tổng kết 10 năm phong trào thi đua và cuộc vận động chung tay “xoa dịu nỗi đau da cam” tổ chức và hoạt động của hội được Thường vụ tỉnh ủy tặng bức trướng: “Đoàn kết, nghĩa tình, trách nhiệm vì nạn nhân chất độc da cam” và được Thủ Tướng Chính phủ tặng Bằng khen.

Ông Trần Tiến Thành, Chủ tịch Hội NNCĐDC/dioxin tỉnh Bình Thuận thăm và tặng quà cho NNCĐDC

Đến cuối năm 2019, quỹ “Vì nạn nhân” của tỉnh có số dư 1 tỷ 710 triệu đồng. Trong thời gian tới, hoạt động của hội tập trung củng cố, kiện toàn tổ chức, cán bộ hội và phát triển hội viên; coi trọng và luôn đổi mới hoạt động vận động nguồn lực cho quĩ “vì nạn nhân” bảo đảm nguồn lực tiếp tục thực hiện có kết quả Chương trình “hỗ trợ sinh kế cho nạn nhân chất độc da cam” giai đoạn 2020 – 2023. Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, thi đua thực hiên thắng lợi “Tháng hành động vì nạn nhân chất độc da cam” (10/7/2020 – 10/8/2020); tổ chức và thực hiện tốt, có hiệu quả các hoạt động kỉ niệm 59 năm ngày “thảm họa da cam” ở Việt Nam.

Xoa dịu nỗi đau da cam là việc không của riêng ai, bởi Chỉ thị số 43/TW của Ban bí thư đã chỉ rõ “Công tác khắc phục hậu quả CĐHH do Mĩ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam đối với môi trường và sức khỏe con người là vấn đề vừa cấp bách vừa lâu dài, là trách nhiệm của mỗi cấp ủy đảng, Chính quyền, của cán bộ, đảng viên và các tổ chức trong hệ thống chính trị…”; Quyết định 651/QĐ-TTg, ngày 1/6/2012 của Thủ Tướng Chính phủ, về Phê duyệt Kế hoạch hành động khấc phục hậu quả chất độc hóa học do Mĩ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020 cũng xác định: “Khắc phục hậu quả chất độc hóa học (CĐHH) cần có sự tham gia của nhiều bộ , ngành, địa phương, các tổ chức chính trị xã hội, tổ chức nhân đạo, từ thiện, các tổ chức Quốc tế, các tổ chức Chính phủ và phi Chính phủ nước ngoài”. Và theo đó, sự chuyển biến nhận thức của xã hôi về “thảm họa da cam” ở Việt Nam, sức lan tỏa của phong trào thi đua và cuộc vận động “chung tay xoa dịu nỗi đau da cam” là cổ vũ động viên lớn lao tiếp thêm sức giúp các nạn nhân xóa dần những mặc cảm, vượt lên khó khăn để hòa nhập với cộng đồng./.

Trần Tiến Thành