Bản vắng những chàng trai cô gái (Tiếp theo kỳ trước) ​​​​​​​ Bút ký

Già bản Lô Quốc Tuấn chuẩn bị nếp nhà cho cô con gái út để lấy chồng nhưng nó vẫn đang đi làm ăn xa

Ông Lô Quốc Tuấn dẫn tôi vòng quanh bản. Ông chỉ xuống suối, nói: Những năm trước, người Tủng Hương không phải đi đâu xa, chỉ cần vác chài xuống suối đã đem về mê man nào cá mát, cá tịt mũi, cá còm. Cũng những năm ấy, người bản chỉ cần vào bìa rừng là đã đầy ắp gùi: măng nứa, nấm đùi gà, rau dún. Nhưng từ khi người Tùng Hương đông thêm, bản chia ra thành hai bản Tủng Hương và Liên Hương, thì cây trên rừng cũng thưa dần bởi rãy lúa, nương ngô, nhưng cũng không đủ ăn. Ông Tuấn giải thích, Tủng Hương có 171 hộ với hơn 700 khẩu, mỗi khẩu chỉ được chia bình quân 59 m2 đất sản xuất, nên thường xuyên thiếu lương thực. Chính vì thế, thanh niên trai, gái bản đã phải đi xa tìm công ăn việc làm, rồi mỗi năm họ gửi tiền về cho người thân làm nhà, sửa bản, nên anh nhìn đó, bản khang trang như thế này nhưng vắng người. Ông Lô Quốc Tuấn lý giải tiếp, cả 4 người con của ông cũng không ai ở nhà. Hiện cô con gái út, chưa chồng, “đang làm việc cho một công ty may tận trong thành phố Hồ Chí Minh, mỗi năm nó gửi về cho một ít, nên tôi tích cóp mua gỗ để đó, khi nó lấy chồng thì dựng cho nó cái nhà sàn”. Còn 2 cô con gái lớn thì vào làm thuê trong Đăk Lắc, rồi lấy chồng và ở hẳn trong ấy, chúng ít về lắm, vì bận việc nhà. Người con trai duy nhất của ông cũng đi tìm việc làm rồi lấy vợ ở xa, nên vợ chồng già vò võ trong ngôi nhà trống, rộng thênh. Cũng may, trời cho sức khỏe, chứ đau ốm là không ai chăm sóc. “Người già như chúng ta là không đi làm ăn xa được nên phải ở nhà thôi. Ai còn trẻ, còn sức thì họ đi. Anh coi, bản không còn thanh niên khỏe ở nhà nữa. Nếu mà trong bản có việc khiêng ma thì người già như chúng ta vẫn phải đi khiêng. Việc chi trong bản ni, người già như chúng ta phải làm hết, kể cả làm đường trong bản hay dựng cột nhà, may còn có bộ đội biên phòng, chúng nó như con cháu, họ hàng, có việc chi nặng thì kêu chúng nó giúp”. Ông Tuấn giãi bày, mắt ông nhìn lên núi như tránh ánh nhìn của tôi.

Phó Bí thư Đảng ủy xã Tam Quang, Thiếu tá Hồ Xuân Tuyến cho biết, bản Tủng Hương được huyện rất quan tâm như giúp bà con vay vốn phát triển sản xuất, chăn nuôi trâu bò, lợn gà, nhưng về lợn thì nay đã bán hết và chưa nuôi lại được bởi dịch tả lợn Châu Phi. Đặc biệt bộ đội biên phòng Đồn Tam Quang còn kêu gọi các nhà hảo tâm giúp đỡ các hộ nghèo. Hay như chuyện làm đường bê tông trong bản chẳng hạn, Nhà nước hỗ trợ vật tư, dân và bộ đội biên phòng góp công sức. Vấn đề này, Thượng tá Phan Thanh Hồng, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Tam Quang, trong một đoạn băng mà tôi phỏng vấn ghi âm, cũng xác nhận, đầu năm 2020, Đồn đã đứng ra vận động quyên góp xây dựng được 3 ngôi nhà tình nghĩa, kết nối các doanh nghiệp, các nhà hảo tâm chung tay chăm lo các hộ nghèo, gia đình chính sách.Triển khai chương trình “Nâng bước em tới trường”, xây dựng công trình nước sạch, hỗ trợ “Tết vì người nghèo”, đồng hành cùng địa phương bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới quốc gia, đảm bảo an ninh trật tự và an ninh nông thôn, hạn chế tối đa các vụ án… Để bảo tồn nét văn hóa người Thái, người Tày Pọng, bà con vừa lập một tổ dệt gồm 6 khung cửi, tập hợp được 28 chị em tham gia để vừa giữ gìn nét văn hóa bản sắc vừa kiếm thêm thu nhập.

Tiền con em gửi về được bà con xây dựng những ngôi nhà sàn khang trang. Bản đẹp như tranh

Trong chuyến đi thực tế của Ban Văn xuôi, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Nghệ An, mới đây, làm việc với ông Lữ Văn May, Phó Bí thư Huyện ủy Tương Dương, ông cho biết, địa phương này vẫn đang thuộc diện 30a, tức là huyện nghèo, Nhà nước còn phải hỗ trợ mọi phương diện đời sống người dân. Do mưu cầu cuộc sống, nên thanh niên các bản vùng cao tự đi tìm công ăn việc làm, nhưng nếu họ không chủ động ra đi thì cũng khó giải quyết nhu cầu cuộc sống cho họ. Huyện đã có hơn 8.000 lao động đi làm ăn xa, kể cả tại thị trường Trung Quốc. Bên cạnh những bất cập, thậm chí cả những rủi ro, thì phải ghi nhận rằng, thu nhập từ lao động gửi về địa phương là trên 500 tỷ đồng mỗi năm; gương mặt nông thôn miền núi khởi sắc hơn trước cũng nhờ một phần từ nguồn này. Trong khi đó tổng thu ngân sách của toàn huyện giai đoạn 2016- 2020 chỉ ước đạt 120 tỷ đồng. Tuy nhiên, huyện đang cố gắng thống kê danh sách số lao động đi làm ăn xa, nắm tình hình di biến động của họ để kịp thời có biện pháp bảo hộ, hỗ trợ họ những khi cần thiết. Bên cạnh đó có chính sách đào tạo nghề để khi họ ra đi thì dễ tiếp cận, hòa nhập với môi trường lao động mới.

Tôi thơ thẩn từ đầu bản đến cuối bản Tủng Hương, những ngôi nhà sàn rực mái ngói khang trang, vững chãi, bên sườn núi. Bản đẹp như tranh, nhưng rặt không bóng dáng những chàng trai, cô gái.

Quốc Khánh